Teoria wybitnej jednostki a przywództwo
Historia świata nie jest niczym innym niż
biografią wielkich ludzi.
Thomas Caryle
Czym jest teoria wybitnej jednostki? Jakie aspekty osobowości czynią z jednostki przywódcę? Czy i jakie czynniki osobowościowe związane są z efektywnością przywództwa?
Teoria wybitnej jednostki zakłada, iż istnieją podstawowe cechy osobowościowe czyniącą jednostkę dobrym przywódcą, bez względu na sytuację, w której musi działać. Czy aby na pewno czynniki osobowościowe korelują z efektywnością przywództwa? Z przeprowadzonych badań nad sylwetkami prezydentów Stanów Zjednoczonych wynika, iż tylko trzy właściwości (wzrost, wielkość rodziny, ilość publikacji przed objęciem urzędu) wpływała na sukces, natomiast pozostałe 97% właściwości były przypadkowe. Badając jednostkę należy wziąć pod uwagę jej naturalne cechy osobowości jak i background, z którego się wywodzi. Idąc tym tokiem myślenia, należy być odpowiednią osobą, w odpowiednim miejscu i czasie.
Zależnościowa teoria przywództwa Freda Fiedlera zakłada dwa rodzaje typów przywódców: (a) zorientowany na zadanie – cel to efektywne wykonanie zadania oraz (b) zorientowany na stosunki międzyludzkie – emocje pracowników i związki między nimi stoją są priorytetowe. Jaki przywódca jest bardziej skuteczny? Na to pytanie pomocne będą nam takie czynniki jak: (a) wielkość kontroli oraz (b) wpływ jakim dysponuję przywódca. Przywódca zorientowany na zadanie jest najbardziej efektywny w sytuacji, gdy dysponuję bardzo małą bądź bardzo wysoką kontrolą, natomiast przywódca zorientowani na stosunki między ludzkie powinni dysponować kontrolą w średnim stopniu.
Płeć. Istnieje wiele stereotypów dotyczących stylów kierowania realizowanego przez kobiety i mężczyzn. Kobiety są bardziej zorientowane na poprawne kreowania stosunków międzyosobowych, natomiast mężczyźni nie przykładają wagi do relacji między współpracownikami i są bardziej makiaweliczni i autorytarni. Badania przeprowadzone przez Alice Eagly wskazują, że stereotypy stylów przywódczych kobiet i mężczyzn potwierdzają się w pewnych sytuacjach, zaś w innych są kompletnie nieprawidłowe. Kobiety dzięki wrodzonym umiejętnością w nawiązywaniu kontaktów międzyludzkich, poszukują wsparcia wśród członków grupy, gdy przyjdzie im podejmować decyzje. Kobiety jak i mężczyźni są zdolne do dwóch typów przywódczych opisanych przez Freda Fiedlera. Z powodu dyskryminacji płciowej kobieta powinna być „dwa razy tak dobra jak mężczyzna” – czy na pewno? Badania przeprowadzone przez Alice Eagly, Mone Makhijani i Bruce Kolonsky niestety potwierdzają tą tezę. Kobieta reprezentująca apodyktyczny, autokratyczny styl przywództwa jest bardziej negatywnego oceniania niż mężczyzna będący w tej samej sytuacji. Kobiety – przywódcy tak długo nie są oceniane negatywnie jak długo stosują typowo kobiecy styl rządzenia, tj. demokratyczny i zorientowany na stosunki międzyludzkie. W sytuacji przyjęcia męskiego stylu – są one ocenianie, szczególnie przez mężczyzn – bardzo negatywnie (Margaret Thatcher, Sandra Day O’Connor, Corazan Aquino).
***
Abraham Lincoln – Wzrost. Teoria zależność między wzrostem a zostanie przywódcą (Stogdill, 1974).
Franklin Delano Roosevelt – Wielkość rodziny. Teoria pochodzenia z małej rodziny (Simonton, 1987).
Wiktoria, królowa Wielkiej Brytanii – Moralność bądź jej całkowity brak (Simonton, 1984).
Pułkownik Muammar Kadafii – Motywacja. Teoria silnego dążenia do posiadania władzy (McClelland, 1975, Sorrentiono, Field 1986, Winter 1987).