1. Umowy prawno-traktatowe regulujące współpracę Polski z Turcją
Do podstawowych aktów prawnych regulujących polsko-turecką współpracę gospodarczą należą:
● Umowa o pomocy prawnej w sprawach cywilnych i handlowych z dnia 12.04.1988 r. (Dz. U. z 1992 r., Nr 3, poz. 13),
● Umowa o wzajemnym popieraniu i ochronie inwestycji z dnia 11.08.1991 r. (Dz. U. z 1994 r., Nr 112, poz. 539),
● Umowa w sprawie unikania podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i majątku z dnia 3.11.1993 r. (Dz. U. z 1995 r., Nr 118, poz. 566),
● Umowa o międzynarodowych przewozach drogowych z dnia 29.09.1977 r. wraz ze zmianami z 1994 r. (Monitor Polski Nr 4, 16.01.2003 r.),
● Umowa o Wolnym Handlu z dnia 4.10.1999 r. (Dz. U. z 2000 r., nr 57, poz. 680),
● Traktat między Państwami Członkowskimi Unii Europejskiej („piętnastka”), a Rep. Czeską, Rep. Estońską, Rep. Łotewską, Rep. Litewską, Rep. Węgierską, Rep. Malty, Rzecząpospolitą Polską, Rep. Słowenii, Rep. Słowacką dotyczący ich przystąpienia do Unii Europejskiej z dnia 16.04.2003 r. (tzw. Traktat Ateński).
Od 1 maja 2004 r. polsko-turecka współpraca dwustronna odbywa się w ramach umowy o Unii Celnej, podpisanej w 1996 r. pomiędzy Unią Europejską a Turcją.
2. Polsko – tureckie stosunki handlowe
W latach 2002–2007 polsko-turecka wymiana handlowa charakteryzowała się blisko sześciokrotnym wzrostem obrotów. W 2007 r. wyniosły one ponad 3,6 mld USD. Eksport Polski do Turcji wzrastał systematycznie, chociaż w zmiennym tempie. W 2003 r. wzrost ten wyniósł 40%, a w 2004 r. – 152%,w 2005 r. – 33%, w 2006 r. – 9%. W 2007 r. polski eksport był wyższy o 16% niż w roku poprzednim. Jednocześnie w wymianie występuje tendencja przewagi importu nad eksportem. W latach 2003-2006nasz import z Turcji wzrastał odpowiednio o 39%, 27%, 18% i 20%. Tendencja ta nasiliła się znacząco w 2007 r., przynosząc deficyt przekraczający 0,6 mld USD.
Turcja należy do głównych partnerów handlowych Polski wśród państw Bliskiego Wschodu i Azji, aktualnie plasując się na 19–20 pozycji wśród naszych kontrahentów globalnie. Nie- mniej jednak w wartościach bezwzględnych udział Turcji w polskich obrotach handlowych pozostaje nader ograniczony, wynosząc 1,0% w polskim wywozie i 1,3% w polskim przywozie. Analogicznie prezentuje się udział Polski w wymianie handlowej Turcji: 1,4% (18 pozycja) w eksporcie i 0,9% (23 pozycja) w imporcie.
3. Współpraca inwestycyjno – kapitałowa
Turcja zajmuje odległe pozycje na liście największych inwestorów zagranicznych w Polsce. Nie ma firm z kapitałem tureckim wśród pierwszej setki inwestorów zagranicznych. Tym nie- mniej szacuje się, że ogólna wartość inwestycji tureckich w naszym kraju przekracza 200 mln USD. Główne dziedziny lokowania kapitału tureckiego to nieruchomości, wynajem i działalność biznesowa, w mniejszym zakresie działalność produkcyjna. Według danych PAIIZ rok 2006 do największych tureckich inwestorów należeli:
● Boğaziçi Investment Group – nieruchomości, 25% udziałów w 8 Star Sp. z o.o. (Warszawa);
● CAN Group – nieruchomości, 25% udziałów w 8 Star Sp. z o.o. (Warszawa);
● Dallas International – produkcja tkanin i wyrobów włókienniczych, Zakłady Odzieżowe w Wałbrzychu;
● Mesa Mesken A.S. – nieruchomości, 37% udziałów w Euro Power Centrum Sp. z o.o. – Maximus (Nadarzyn);
● Reform Company – nieruchomości, Reform Company Sp. z o.o. (Warszawa);
● Rumeli Group – produkcja cementu, 55% w Cementowni Nowa Huta S.A. (Kraków);
● Saspol – nieruchomości, Centrum Handlowe SASPOL (Łódź);
● USLUEL Energy Installations – nieruchomości, 25% udziałów w 8 Star Sp. z o.o. (Warszawa);
● YENIGUN Group of Companies – 25% udziałów w 8 Star Sp. z o.o. (Warszawa).
Z drugiej strony należy odnotować obecność w Turcji ponad 30 inwestorów polskich, Liczba ta, jak i skromna wartość zainwestowanego kapitału rzędu 2 mln USD nie mogą jednak znacząco oddziaływać na poziom wzajemnej wymiany handlowej czy kooperacji produkcyjnej. Spółki z udziałem kapitału polskiego operują głównie w sektorach: handlowym, turystycznym, obsłudze nieruchomości, górniczym, energetycznym.
4. Bariery w handlu
Polscy przedsiębiorcy podlegają tym samym wymogom i utrudnieniom co przedsiębiorcy z innych państw UE. Do zauważalnych problemów zaliczyć należy:
● stosowany de facto zakaz importu bydła i mięsa wołowego w powołaniu na przypadki BSE na obszarze UE;
● wysoką ochronę celną i nie taryfową (licencje, certyfikaty, oznakowania) w sektorze rolno-spożywczym;
● kosztowne i długotrwałe procedury uzyskiwania tureckiego certyfikatu zdrowotnego dla wyrobów opakowaniowych dla żywności (nawet wtedy, gdy producent posiada stosowny certyfikat wydany na terenie kraju członkowskiego Unii, a wyrób ten obecny jest na rynku unijnym);
● wymóg urzędowego potwierdzania przy każdej dostawie na rynek turecki certyfikatu zdrowotnego wydanego w kraju producenta dla produktów mogących mieć styczność z żywnością(np. porcelanowe nakrycia stołowe);
● obciążanie importerów napojów alkoholowych podatkiem akcyzowym znacznie przekraczającym podatek dla wyrobów lokalnych.
5. Możliwości eksportowe branż i towarów
Rozpatrując możliwości wzrostu aktywności firm polskich w Turcji rozważenia wymaga współpraca w szeroko rozumianej energetyce, górnictwie i ochronie środowiska. Firmy polskie działające od lat na rynku tureckim posiadają tutaj wypracowany wizerunek i kontakty biznesowe, wypróbowanych agentów. Czynnie uczestniczą one w ogłaszanych przetargach, często w konsorcjach z lokalnymi potentatami. Znane są jako solidni dostawcy, oferujący produkty i usługi o wysokiej jakości i konkurencyjnej cenie. Pojawiają się też podmioty nowe. Obszary naszej aktywności to remonty elektrowni, rozbudowa kopalń, usługi konsultingowe czy doradcze. Potrzeby Turcji w ww. sektorach są bardzo duże. Istnieje tu obawa wystąpienia w krótkiej perspektywie czasowej deficytu energii elektrycznej, pilnej rozbudowie i modernizacji muszą zatem ulegać elektrownie, sieci transmisyjne dla elektryczności średniego i wysokiego napięcia ,sieci dystrybucji gazu. W celu sprostania wyzwaniom cywilizacyjnym i normom zachodniego świata budować należy sieci kanalizacyjne i wodociągi, oczyszczalnie ścieków i wysypiska śmieci. Środki własne, które Turcja może przeznaczyć na finansowanie niezbędnych przedsięwzięć stanowią znikomą część wartości inwestycji – stąd nie-wątpliwe preferencje mają podmioty posiadające zdolność organizowania finansowania projektów. Wiele ważnych inwestycji realizowanych jest wg modelu B-O-T (build-operate- transfer). Stwierdzić należy, iż tak w energetyce, jak w ochronie środowiska są możliwości na poszerzenie współpracy już istniejącej lub podejmowanie nowej. Polskie firmy muszą jednak wykazywać zwiększone zainteresowanie Turcją, w tym większą gotowość do odwiedzania tego kraju i poszukiwania bezpośrednich kontaktów z lokalnymi partnerami, a swój udział widzieć należy raczej jako poddostawców lub uczestników konsorcjów realizujących ww. inwestycje.
W sferze wymiany handlowej, tak na podstawie dotychczasowych osiągnięć jak i oceny po- trzeb tureckiego rynku, nasza aktywność powinna koncentrować się na takich sekcjach jak: produkty mineralne (węgiel, koks, niektóre wyroby petrochemiczne), produkty przemysłu chemicznego, tworzywa sztuczne, drewno i wyroby z drewna, papier i wyroby papiernicze, metale nieszlachetne i wyroby z metali nieszlachetnych, urządzenia mechaniczne i elektryczne oraz pojazdy. Postępująca w 2008 r. koncentracja importu tureckiego na wyrobach zaopatrzeniowych (pół- produktach i surowcach) – na poziomie 75%, kosztem dóbr inwestycyjnych, przy wysokim blisko 11%-owym udziale artykułów konsumpcyjnych wskazuje na istnienie popytu na wysokiej jakości wsad do produkcji na eksport oraz na dobra konsumpcyjne. Trend ten oferuje polskim przedsiębiorcom, w tym MSP, szanse rozwoju eksportu. Warunki współpracy handlowej z Turcją ulegają stopniowej poprawie wraz z przejmowaniem przez nią regulacji unijnych w ramach procesu akcesyjnego i dostosowywaniem się do oczekiwań inwestorów zagranicznych. Odnotowania wymaga, iż w opublikowanym w czerwcu2008 r. przez Światowe Forum Gospodarcze rankingu 118 gospodarek światowych pod względem warunków dla prowadzenia handlu zagranicznego Turcja uplasowała się na wysokiej 38 pozycji, wypadając znacznie korzystniej od Polski (45 miejsce), w szczególności w zakresie barier pozataryfowych i otoczenia dla działalności gospodarczej.
Zainteresowanie inwestycyjne i handlowe przedsiębiorców polskich rynkiem tureckim powinno być ukierunkowane na wykorzystanie głównych atutów tureckiego rynku, do których zalicza się:
● wysoki przyrost naturalny, liczna populacja młodych konsumentów, dobrze wykształcone i relatywnie tanie kadry, rosnąca siła nabywcza (ok. 60% polskiej);
● silne powiązania handlowe i kapitałowe Turcji z państwami UE, Zakaukazia, Azji Centralnej i Bliskiego Wschodu, strategiczne położenie pod kątem dostępu do surowców energetycznych, bogate zasoby naturalne;
● procesy prywatyzacyjne;
● znaczny napływ turystów zagranicznych;
● szanse rynkowe związane z wysoką dynamiką sektorów: budowlanego, energetycznego (w tym w zakresie alternatywnych źródeł energii, inwestycji pro środowiskowych), ICT, agrotechnicznego, elektroniki użytkowej, dóbr białych i motoryzacyjnego – również pod kątem rynków trzecich;
● potencjał konsumpcyjny w grupie art. rolno-spożywczych, medycznych, wyposażenia mieszkań, dziecinnych – związany z modernizacją społeczeństwa tureckiego.
System zachęt inwestycyjnych powinien w podejściu do rynku tureckiego odgrywać rolę uzupełniającą. Rozważenia wymaga zwłaszcza podejmowanie przedsięwzięć w specjalnych strefach aktywności ekonomicznej i handlowej – powoływanych przez władze tureckie w celu tworzenia miejsc pracy, wspomagania zrównoważonego rozwoju kraju, postępu naukowo-technicznego, generowania innowacji, poprawy stanu ochrony środowiska oraz wspierania eksportu.
Poniżej zawarte są informacje na temat branż i sekcji, w których istnieją szanse biznesowe, w których polskie produkty mogą być wprowadzone na rynek turecki lub ich udział może wzrosnąć. Sugestie poniższe oparte są na analizach opracowanych przez Wydział Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady RP w Ankarze.
6. Żywność – produkty pochodzenia zwierzęcego oraz wybrane gotowe artykuły spożywcze
Obecnie rynek turecki nie jest w tym zakresie szczególnie chłonny (ok. 98% rynku detaliczne- go opanowana jest przez produkty lokalne), co wynika po części z ograniczeń nakładanych w celu ochrony krajowych producentów. Dostrzega się jednak niedostatek niektórych wyrobów. Perspektywy skutecznego wejścia polskiej żywności na rynek turecki nie są szczególnie duże – z jednej strony na skutek odmiennej tradycji i zwyczajów kulinarnych (np. ze względów religijnych nie jada się wieprzowiny), z drugiej z uwagi na bariery o charakterze administracyjnym, np. długoletni zakaz importu do Turcji wołowiny. Mimo usilnych zabiegów podejmowanych w ostatnich latach przez Komisję Europejską Turcja wciąż nie jest gotowa do usunięcia tej przeszkody. Niemniej biorąc pod uwagę zmieniające się wraz ze wzrostem zamożności społeczeństwa tureckiego zwyczaje i nawyki żywieniowe, eksport produktów rolno-spożywczych z Polski może ulegać rozwojowi. Rosnące dochody, rosnący poziom urbanizacji kraju, wzrost populacji kobiet pracujących zawodowo, wpływ zachodniego stylu życia – wszystkie te czynniki przyczyniły się do zmian w sektorze żywnościowym Turcji. Wielkość tureckiego rynku spożywczego szacowana była w roku 2004 na ok. 21 mld USD. Sektor sprzedaży detalicznej produktów żywnościowych rozwija się bardzo dynamicznie. W dużych skupiskach miejskich dominują hipermarkety, natomiast w mniejszych przeważają tradycyjne formy sprzedaży produktów żywnościowych tj. małe sklepiki rodzinne oraz bazary. Udział hipermarketów w sprzedaży detalicznej ciągle i systematycznie się zwiększa. Udział hipermarketów i supermarketów w rynku sprzedaży detalicznej żywności osiągnął w 2005 r. ponad 50%. Rynek zdominowany jest przez wielkie sieci typu: Carrefour SA, Metro, Real, Champion SA, Endi, Gima, Migros, etc. Hipermarkety, główne supermarkety i sklepy dyskontowe importują produkty żywnościowe głównie samodzielnie, natomiast mniejsze sieci sklepów zaopatrują się poprzez importerów, dystrybutorów i agentów. W imporcie na rynek turecki dominują: wyroby cukiernicze, czekoladki, sery i masło, kawa i kakao, snaki, herbatniki, żywność puszkowana, gotowe posiłki, soft drinki, napoje energetyzujące, woda mineralna, wyroby alkoholowe, głównie znanych światowych marek. Turecki import żywnościowy na rynek detaliczny w ok. 65% zaspokajany jest przez import z krajów UE, co w głównej mierze wynika z przynależności Turcji do wspólnego z UE obszaru celnego oraz z obecności ww. zachodnioeuropejskich sieci handlowych. Uwzględniając prognozy rozwoju konsumpcji w Turcji, w dłuższej perspektywie przewidywać można wzrost wydatków konsumentów tureckich na jakościową i prefabrykowaną żywność. Istotny potencjał wzrostu sprzedaży można przypisać zwłaszcza następującym grupom towarowym: ● drób, wysokiej jakości mięso wołowe (zwłaszcza w postaci prefabrykowanej), baranie oraz kozie; ● zdywersyfikowane produkty mleczne – sery, jogurty, desery; ● mrożonki; ● żywność typu „fastfood” oraz potrawy gotowe i wstępnie przygotowane do spożycia; ● zdrowa żywność, w tym pochodząca z kuchni międzynarodowych; ● napoje energetyzujące; ● pożywki dla dzieci. Inwestycje od podstaw (greenfield) względnie joint venture z partnerami tureckimi można uznać za skuteczniejsze metody wejścia na rynek od tradycyjnej wymiany handlowej, gdyż pozwalają one na wykorzystanie lokalnej specyfiki konsumpcyjnej i rynków w regionie Azji i Afryki oraz umożliwiają obejście wysokiej ochrony taryfowej tureckiego rynku żywności. Podobnie postępują przedsiębiorstwa z innych państw OECD. Listę głównych tureckich importerów żywności można uzyskać w TUGIDER (Stowarzyszenie Importerów Żywności).
7.Rynek samochodowy
W wymianie handlowej Polski z Turcją branża motoryzacyjna stanowi 1/3 obrotów i jest najważniejszą wartościowo kategorię towarową. Obroty te zdominowane są przez handel wewnątrz korporacyjny. Lata 2006-2007 zarejestrowały wysoką dynamikę obrotów w grupie części i akcesoriów (wzrost eksportu o 60% i importu o 37%), wywozu silników (+26%) oraz przywozu części do silników (+44%). Zarazem doszło w tym okresie do znaczącego spadku eksportu pojazdów samochodowych do przewozu osób (o 30%) na rzecz zwiększenia ich importu (o 32%). Uwzględniając tendencje rozwojowe motoryzacji tureckiej szanse eksportowe i kooperacyjne występują w szczególności w asortymencie opon, okładzin hamulcowych, skrzyni biegów, sprzęgieł, urządzeń diagnostycznych. Ponadto występuje wysoki popyt wewnętrzny i importowy na hydrauliczne systemy sterownicze, łożyska i paski klinowe. Również komponenty ulegające częstszemu zużyciu niż prze- widuje norma – wskutek gorszej jakości dróg, wysokiego natężenia ruchu, wypadków drogowych oraz paliwa nie spełniającego kryteriów jakościowych – oferują korzystne szanse zbytu, należą do nich m.in. amortyzatory, hamulce, sprzęgła, pierścienie, filtry, zderzaki, światła i urządzenia sygnalizacyjne. Przewiduje się ponadto, iż wraz z przejmowaniem przez Turcję regulacji unijnych w ramach procesu akcesyjnego, wzrastać będzie popyt na zaawansowane technologicznie urządzenia spełniające wytyczne unijne w zakresie od kontroli emisji po bezpieczeństwo pojazdów i ich testy sprawnościowe.
8. Energetyka
Potencjał zbytu i kooperacji w kontekście planów rozwoju energetyki tureckiej obejmuje: elektrownie tradycyjne oraz wiatro i hydroelektrownie, zastosowania energii geotermalnej, instalacje do upłynniania węgla brunatnego, boilery, stacje transformatorowe, usługi modernizacyjne istniejących elektrowni, a w dziedzinie gazownictwa – wyposażenia rurociągów, stacje kompresyjne, gazomierze, stacje obsługowe, instalacje do podziemnego magazynowania. Ponadto należy spodziewać się rosnącego popytu na technologie poprawy efektywności energetycznej oraz usługi doradcze o charakterze prawnym i finansowym (np. w dziedzinie zarządzania długami) w zakresie generacji, transmisji i dystrybucji energii.
9. Rynek budowlany
Budownictwo należy ze względu na możliwości zatrudnieniowe dla licznej siły roboczej do najważniejszych sektorów gospodarki tureckiej. Ze względu na wysoki przyrost liczby ludności roczne potrzeby budowlane szacowane są na co najmniej 600 tys. mieszkań. Od 2007 r. Turcja po 10-letnim okresie przejściowym wdrażania unii celnej przejęła regulacje UE w zakresie materiałów budowlanych. W rezultacie niemal 20% wszystkich wyrobów budowlanych, zarówno lokalnych jak i importowanych, w tym pokrycia dachowe, cement, materiały izolacyjne i hydrauliczne – wymagają dla sprzedaży na rynku tureckim oznakowania „CE”. Pozostałe 80% produktów nie objętych oznakowaniem „CE” będzie zgodnie z zamierzeniami rządu musiało spełniać standard „G” ze względu na wysokie zagrożenie trzęsieniem ziemi w Anatolii. Import wysokogatunkowych i specjalistycznych wyrobów budowlanych zdominowany jest przez firmy UE, zwłaszcza włoskie (wykładziny podłogowe, kafelki, urządzenia sanitarne) oraz niemieckie i brytyjskie (materiały izolacyjne, produkty chemiczne, akcesoria łazienkowe i kuchenne). Turcja uchodzi za samowystarczalną w obrębie konwencjonalnych materiałów budowlanych. Polscy przedsiębiorcy powinni poszukiwać korzystnych możliwości zbytu i kooperacji handlowo-inwestycyjnej w zakresie produktów luksusowych i specjalistycznych o wysokiej wartości dodanej, jak akcesoria, wykładziny podłogowe, prefabrykowane panele ścienne, wykładziny ścienne, drzwi, okna, farby, izolacje, urządzenia sanitarne, materiały hydrauliczne, prefabrykowane domy, pokrycia dachowe i sidingowe, struktury i materiały budowlane odporne na trzęsienie ziemi, grzejniki, produkty z aluminium.
Przydatne linki:
● Centrum Budownictwa i Przemysłu – YEM www.yem.net
● Stowarzyszenie Budownictwa Masowego www.tokyad.org.tr
● Unia Producentów Prefabrykatów Betonowych www.prefab.org.tr
●Tureckie Stowarzyszenie Producentów Materiałów Budowlanych – IMSAD www.imsad.org
10. Ochrona środowiska
Harmonizacja tureckich regulacji z unijnymi w zakresie ochrony środowiska, której finalizację przewiduje się w 2024 r., będzie wg szacunków generować rynek infrastruktury i technologii o wartości ponad 70 mld USD. Biorąc pod uwagę plany inwestycyjne w dziedzinie ochrony środowiska polscy przedsiębiorcy mogą wykorzystać możliwości eksportu i współpracy produkcyjno-usługowej w zakresie: instalacji i urządzeń gospodarki wodnej oraz gospodarki odpadami zarówno w obrębie projektowania jak i wykonawstwa, filtrów emisyjnych, systemów monitorujących zanieczyszczenie powietrza, składowania i przetwarzania odpadów niebezpiecznych oraz medycznych.
11. Rynek urządzeń, aparatury i sprzętu medycznego
Import art. medycznych w 2007 r. szacowany jest na 3 mld USD i rozwija się dynamicznie w ostatnich kilku latach. Produkcja krajowa w Turcji pokrywa zaledwie15% zapotrzebowania rynku wewnętrznego na urządzenia i przybory medyczne.85% tych towarów sprowadzanych jest z zagranicy, a wiele lokalnych spółek medycznych to jednocześnie importerzy. Importowany jest przede wszystkim sprzęt bardziej zaawansowany technologicznie np. urządzenia elektro-medyczne, a także narzędzia chirurgiczne, aparaty ortopedyczne. Głównymi dostawcami sprzętu medycznego do Turcji są Stany Zjednoczone, Unia Europejska i Japonia; wzrasta również znaczenie Chin ze względu na konkurencyjność cenową chińskich produktów. W świetle powyższego korzystne perspektywy zbytu i kooperacji handlowo-inwestycyjnej posiadają: produkty jednorazowego użytku, sprzęt medyczny wysokiej technologii, w tym laboratoryjny i radiologiczny, urządzenia oraz części i akcesoria diagnostyki elektronicznej, optycznej, instrumenty do analiz fizycznych i chemicznych, szczepionki, technologie oraz systemy podtrzymywania życia i intensywnej terapii, urządzenia rehabilitacji ortopedycznej i implanty prostetyczne.
Przydatne linki:
● Ministerstwo Zdrowia http://www.saglik.gov.tr
●Stowarzyszenie Pracodawców Sektora Zdrowia (Health Industry Employers’ Association, SEIS) http://www.seis.org.tr
12. Inne dziedziny
Do najczęściej wymienianych branż o zapotrzebowaniu importowym strony tureckiej należą: ● maszyny i urządzenia mechaniczne: m.in. maszyny i urządzenia do obróbki metalu, urządzenia do produkcji i przetwórstwa artykułów spożywczych, pompy przemysłowe, elementy technologiczne do budowy samochodów i statków;
● drewno i wyroby z drewna: drewno do produkcji mebli, sklejki, płyty podłogowe i parkietowe;
● żelazo, żeliwo, stal i wyroby z nich: różnego rodzaju blachy, wyroby walcowane, taśmy stalowe;
● meble: akcesoria i elementy łączące do mebli;
● papier i tektura: opakowania, kartony.
13. Organizacja rynku
W tureckim rynku handlu detalicznego ważną rolę odgrywają tradycyjne, niezorganizowane sieci handlowe, jak bazary, kioski i małe sklepy (bakkals), co wiąże się po części z poziomem dochodów społeczeństwa. Niemniej jednak wraz ze stopniowym wzrostem siły nabywczej ludności, modernizacji społeczeństwa i rozwoju aglomeracji miejskich są one systematycznie wypierane przez nowoczesne formuły sprzedaży zorganizowanej, jak hiper i supermarkety oraz sklepy dyskontowe. Szacuje się, że udział sieci zorganizowanych w rynku detalicznym w 2007 r. osiągnął poziom ok. 50%, przy czym udział hipermarketów w sprzedaży żywności wyniósł 20%. W inwestycje sklepowe o wielkiej powierzchni (powyżej 2500 m2), projektowane w europejskim stylu, zaangażowane są największe korporacje tureckie – Sabanci, Koc czy Dogus. Powstają one zwłaszcza w wielkich aglomeracjach – Stambule, Ankarze i Izmirze, ale także w dynamicznych ośrodkach miejskich – Adanie, Gaziantep, Bursie, Kocaeli, Konii czy Mersinie. Centra handlowe przyciągają głównie klientów o średnim i ponad przeciętnym poziomie dochodów. Rozbudowany jest też system markowych sklepów wygody, obejmujący m.in. Select (Shell), BP, Total i 7-Eleven (oferujących głównie konfekcję, napoje typu soft, papierosy, słodycze). Zorganizowany sektor sprzedaży żywności, obejmujący ok. 50 sieci, zdominowany jest przez 2 krajowych detalistów – Migros Turk i BIM oraz 3 zagranicznych – Carrefour, Metro i Tesco-Ki- pa. Przy wchodzeniu na rynek turecki zagraniczni inwestorzy preferują zawieranie joint ventures z lokalnymi firmami. Przykładowo partnerem Carrefour jest holding Sabanci. Od kilku lat obserwuje się zjawisko konsolidacji na rynku sprzedaży detalicznej. W ślad za ewolucją struktury handlu detalicznego w kierunku dużych punktów sprzedaży funkcjonujących w ramach sieci przekształceniu ulega także system dystrybucji. Hiper i większe supermarkety oraz sklepy dyskontowe zakupują część swoich produktów bezpośrednio. Z drugiej strony, podobnie jak mniejsze punkty sprzedaży, również zorganizowane sieci handlowe gros swoich artykułów pozyskują poprzez pośredników – importerów, dystrybutorów lub dilerów. Z reguły importer lub diler jest jednocześnie hurtownikiem i/lub dystrybutorem. Ocenia się, iż połowa lokalnych dystrybutorów dysponuje siecią sprzedaży w skali kraju, a ok. 30% większych producentów powołało własne firmy dystrybucyjne działające na całym rynku tureckim. Posiadają oni niejednokrotnie powiązania handlowe w krajach ościennych.
W celu wejścia na rynek turecki sugeruje się zatem nowym eksporterom bezpośredni kontakt z:
● departamentami sprzedaży zorganizowanych sieci handlowych – warto w tym kontekście podkreślić, iż wielkie sieci handlowe, w szczególności importujące szeroką gamę produktów, mogą wywierać wpływ na wzorce konsumpcyjne społeczeństwa tureckiego;
● niezależnymi importerami, zwłaszcza dysponującymi sieciami dystrybucji w skali kraju.
Ponadto do skutecznych instrumentów wprowadzania produktów na rynek turecki należy udział w targach. Wspomnieć należy zarazem, iż w Turcji dynamicznie rozwija się e-handel zarówno w zakresie dostaw produktów lokalnych, jak i zagranicznych.
14. Targi
W Turcji organizowanych jest wiele imprez targowo-wystawienniczych, których celem jest zapoznanie krajowych i zagranicznych przedsiębiorców z ich wzajemną ofertą handlową oraz produkcyjną, a przede wszystkim stworzenie możliwości nawiązania kontaktów.
Głównymi organizatorami targów na terenie Turcji są:
● Istanbul Fuarcilik A.˛ S. (Targi Stambulskie) – www.itf-exhibitions.com;
● Yapi Endüstri Merkezi A.˛ S. (Centrum Tragów Budowlanych) – www.yem.net;
● Izfas – Izmir Fuarcilik Hizmetleri (Międzynarodowe Centrum Targów w Izmirze) – www.izmirfair.com.tr.
Informacje o planowanych targach można znaleźć na stronie WPHI Ambasady w Ankarze. Kalendarz targów na dany rok wraz z opisem ich charakteru jest dostępny na stronie Tureckiego Zrzeszenia Izb Handlowo-Przemysłowych, Handlu Morskiego i Giełd Towarowych – www.tobb.org.tr.
15. Izby przemysłowo – handlowe
Tureckie Zrzeszenie Izb Handlowo-Przemysłowych, Handlu Morskiego i Giełd Towarowych (TOBB) jest niedochodową organizacją reprezentującą turecki sektor prywatny. TOBB skupia 364 izby: handlowe (60), przemysłowe (11), handlowo-przemysłowe (179),handlu morskie- go (2) i giełd towarowych (113), których lokalne siedziby rozmieszczone są na terenie całej Turcji.
Do głównych funkcji TOBB należą:
● Doradztwo tureckim przedsiębiorcom;
●Przedstawianie opinii i stanowisk sektora prywatnego instytucjom władzy państwowej w odniesieniu do projektów aktów prawnych oraz obowiązujących przepisów;
● Podział karnetów TIR oraz przyznawanie pozwoleń na tranzyt;
● Publikowanie Gazety Rejestru Handlowego;
●Zapewnienie sektorowi małych i średnich przedsiębiorstw usług doradczych poprzez izby i giełdy towarowe;
● Powoływanie specjalnych stref ekonomicznych oraz centrów rozwoju technologicznego;
● Wydawanie pozwoleń na organizację targów;
●Przygotowywanie danych statystycznych oraz raportów dotyczących kwestii ekonomiczno-społecznych w wymiarze kraju, prowincji i sektorów;
●Wykorzystując Rady Biznesowe z 63 państwami utworzone pod egidą Rady Zagranicznych Stosunków Gospodarczych TOBB, wspieranie rozwoju zagranicznej działalności handlowej i gospodarczej tureckich przedsiębiorstw oraz pomoc w ocenie możliwości ich ekspansji na danych rynkach;
● Przygotowywanie tureckiego sektora prywatnego do ewentualnej akcesji do Unii Europejskiej;
● Mediacja w konfliktach między Turcją a firmami zagranicznymi;
Ogłaszanie najważniejszych regulacji prawnych dotyczących eksportu, importu, przetargów oraz targów i wystaw.
Comments