Wstęp
Zawarcie umowy poręczenia przez jednego z małżonków w czasie trwania wspólności ustawowej stanowi czynność zarządu majątkiem wspólnym i wymaga zgody drugiego małżonka. Zgodnie z artykułem 193 Tureckiego Kodeksu Cywilnego (dalej: TMK) „Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, każdy małżonek może dokonywać wszelkiego rodzaju czynności prawnych z osobami trzecimi”. Przepis pozwala jednemu z małżonków bez udziału i zgody współmałżonka zawierać czynności prawne, które w ogólnym pojęciu dotyczą zarządu majątkiem wspólnym . W związku z tym, co do zasady, o ile w ustawie nie ma odmiennego przepisu (TMK 194, 199, 223/II, 229, 222/II, 226/II), jeden z małżonków może swobodnie podejmować wszelkie działania prawne z drugim małżonkiem lub osoba trzecia. Nie ma ograniczeń w zakresie wzajemnych lub jednostronnych zobowiązań małżonków wobec siebie w ramach czynności prawnych między nimi, jak również z osobami trzecimi.
Zgoda małżonka w umowie poręczenia
Art. 584 Tureckiego Kodeksu Zobowiązań (dalej: TBK), który jest przepisem bezwzględnie obowiązującym, zawiera ograniczenie zdolności do czynności jednego z małżonków dotyczące samodzielnego zawarcia umowy poręczenie bez pisemnej zgody współmałżonka.
W art. 584 ust.1, który Trybunał Konstytucyjny (AYM T. 26/12/2013, E. 2013/57, K.2013/162) uznał ostatecznie za zgodny z konsytuacją, czytamy:
O ile nie została wydana przez sąd decyzja o separacji lub mieszkania osobno, małżonek może być poręczycielem w umowie poręczenia tylko za pisemną zgodą współmałżonka. Zgoda ta musi być wyrażona przed zawarciem umowy lub najpóźniej w momencie jej zawarcia.Zgodnie z przepisem ważność zgody małżonka podlega następującym warunkom:
Osoba, która chce być poręczycielem, musi być w związku małżeńskim,
Osoba pozostająca w związku małżeńskim chcąca być poręczycielem musi podpisać umowę poręczenia „w imieniu własnym”, aby osobiście mogła odpowiadać za zaciągnięte zobowiązanie własnym majątkiem,
Podczas zawierania umowy poręczenia między małżonkami nie może istnieć separacja orzeczona decyzja sądu lub prawo do osobnego mieszkania małżonków (TMK m.197)
Wyrażenie zgody wymaga zwykłej formy pisemnej. Zalecana forma to forma ważności
Pisemna zgoda musi być wyrażona przed zawarciem umowy lub najpóźniej (jako zezwolenie) w momencie zawarcia umowy. Potwierdzenie umowy poręczenia po jej zwarciu jest nieważne.
W zakresie stosowania art. 584 ust.1 TBK umowa poręczenia zawarta przez jednego z małżonków bez zgody drugiego małżonka, co stanowi warunek ważności czynności prawnej, który ma wyeliminować brak kompetencji, jest bezwzględnie nieważna.
Zgodnie z art. 584 ust 2 TBK:
Zgoda małżonka nie jest wymagana dla zmian dokonywanych później w umowie poręczenia, które nie powodują zwiększenia kwoty poręczenia, nie dotyczą zmiany formy poręczenia zwykłego na poręczenie wspólne lub nie zwiększają znacznie formy zabezpieczenia na korzyść poręczyciela.Według powyższego przepisu:
Zmiany dokonane po zawarciu umowy poręczenia, powodujące podwyższenie maksymalnej kwoty (limit poręczenia) do jakiej będzie odpowiadał poręczyciel,
Zmiany dokonane po zawarciu umowy poręczenia powodujące powrót poręczenia zwykłego do poręczenia wspólnego,
Zgoda małżonka poręczyciela będzie wymagana również w przypadku zmian dokonywanych po umowie poręczenia, powodujących znaczne obniżenie gwarancji na rzecz poręczyciela, np. całkowite lub częściowe rozwiązanie hipoteki zabezpieczającej dług główny wraz z poręczeniem.
Natomiast umowy obniżające limit poręczenia lub przekształcające poręczenie wspólne w poręczenie zwykłe nie są uzależnione od zgody małżonka.
Ani poręczyciel, ani współmałżonek nie mogą z góry zrzec się obowiązku wyrażenia zgody (art. 582 ust.3 TBK).
W kontekście stosowania art. 582 ust.2 TBK, jeżeli zgoda małżonka nie została wyrażona przed sporządzeniem umowy poręczenia lub w trakcie jej sporządzania - co do zasady - umowa poręczenia sporządzona bez wymaganej drugiej zgody jest bezwzględnie nieważna.
Zgodnie z art. 603 zgoda małżonka ma zastosowanie również do innych umów zawieranych pod inną nazwą (np. umowa gwarancyjna, udział w długu na cele zabezpieczające itp.) przez osoby fizyczne dotyczące udzielania gwarancji osobistych.
Comments