Zgodnie z art. 187 Kodeksu Cywilnego (dalej: k.c.), w przedmiocie nazwiska żony turecki ustawodawca reguluje w sposób bezwzględnie obowiązujące przepisy o ochronie praw osobistych żony.
W art. 187 k.c. czytamy:
Kobieta po ślubie przyjmuje nazwisko męża.
[Kobieta] Może również użyć swojego poprzedniego nazwiska przed nazwiskiem męża z pisemnym wnioskiem [przyp. aut: który składa] do urzędnika ds. małżeństwa lub później do urzędu stanu cywilnego.
Kobieta, która wcześniej posługiwała się dwoma nazwiskami, może wybrać tylko jedno nazwisko [przyp. aut.: które dołączy do nazwiska męża]Nazwisko męża w związku małżeńskim jest również uważane za „nazwisko rodzinne” w kontekście związku małżeńskiego. Po ślubie mąż i żona są zobowiązani do używania nazwiska męża jako nazwiska rodzinnego i mają również prawo do jego używania.
Prawo do używania poprzedniego nazwiska żony przed nazwiskiem męża jest fakultatywnym prawem i jedynym prawem wyboru, które przysługuje żonie. Żona może również użyć poprzedniego nazwiska przed nazwiskiem męża (nazwisko rodowe), składając pisemny wniosek do urzędnika ds. małżeństwa lub urzędu stanu cywilnego przez cały okres trwania małżeństwa. Poprzednim nazwiskiem, którym kobieta może się posługiwać przed nazwiskiem męża, może być nazwisko panieńskie kobiety lub też nazwisko byłego męża, jeśli mąż zmarł w trakcie trwania małżeństwa.
W drodze indywidualnej skargi konstytucyjnej i na podstawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego nr 2013/2187 z dnia 19.12.2013 (co nie skutkowało unieważnieniem art. 187 k.c.), ochrona i rozwój duchowej sfery egzystencji osoby, która jest zagwarantowana w art. 17 Konstytucji Republiki Turcji, Trybunał orzekł, że art. 187 k.c. narusza przepisy konstytucyjne i uniwersalne standardy praw człowieka.
W uzasadnieniu wyroku Trybunału Konstytucyjnego czytamy:
Skarżąca, która pracuje jako prawnik związany z Izbą Adwokacką w Stambule, złożyła skargę konstytucyjną (pozew) o zmianę swojego nazwiska po ślubie z Akat Eşki, na Akat (nazwisko panieńskie).
W myśl art. 17 ust. 1 Konstytucji Republiki Turcji, każdy ma prawo do ochrony oraz rozwoju materialnej i duchowej sfery swojego życia. Prawo do ochrony i rozwoju sfery materialnej i duchowej egzystencji człowieka, w tym prawo do integralności fizycznej i psychicznej, które jest gwarantowane przez prawo do poszanowania życia prywatnego zawarte w art. 8 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka odpowiada prawu jednostki do samorealizacji i podejmowania decyzji dotyczących własnej osoby.
Naturalnym jest, że nazwisko, które utożsamiane jest z życiem jednostki i staje się nieodłącznym elementem jej osobowości, jest jednym z najważniejszych elementów określających tożsamość jednostki, jest niezbędnym, niezbywalnym prawem osobistym, które mieści się również w zakresie egzystencji duchowej osoby.
Europejska Konwencja Praw Człowieka, która jest jednym z podstawowych dokumentów międzynarodowego prawa praw człowieka i którą Turcja ratyfikowała i której jest stroną, może być bezpośrednio wdrażana do prawa krajowego. Podczas gdy art. 8 Konwencji wyraża szacunek dla życia prywatnego i rodzinnego, art. 14 zakazuje dyskryminacji ze względu na płeć.
W wielu orzeczeniach Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, w których nazwisko osoby rozpatrywane jest w sferze życia prywatnego i obowiązku posługiwania się przez mężatkę nazwiskiem męża jako ingerencji w życie prywatne, rozpatrywane były wnioski dotyczące używania nazwiska na podstawie zasady „ochrony życia prywatnego i rodzinnego” zawartej w artykule 8 Konwencji oraz fakt, że władze krajowe (aut.: w tej sprawie – tureckie władze) nie zezwalały na pozostanie przy nazwisku panieńskim/poprzednim po zawarciu małżeństwa, stanowi naruszenie artykułu 14 Konwencji zakazującego dyskryminacji, w związku z art. 8 Konwencji, który mówi o prywatności życia prywatnego.
Stwierdza się, że postanowienia Konwencji są normami prawnymi, które należy przyjąć za podstawę w przypadku konkretnych sporów, gdyż postanowienia konwencji międzynarodowych stanowią, że żonaty mężczyzna i żona mają równe prawa co do nazwiska po zawarciu małżeństwa oraz krajowe regulacje prawne, które nakładają na zamężną kobietę obowiązek posługiwania się nazwiskiem męża są niezgodne z art.8 i art.14 Konwencji.
II Izba Cywilna Sądu Najwyższego wyrokiem z 2015 roku stwierdziła, że w związku z ratyfikowaniem przez Turcję Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, Międzynarodowej Konwencji o Zapobieganiu Wszelkim Formom Dyskryminacji Przeciw Kobietom oraz dodatkowych protokołów i zaleceń odnoszących się do stosowania wyżej wymienionych konwencji, w zakresie „ochrony prawa do używania własnego nazwiska”, kobieta (żona) może posługiwać się nazwiskiem panieńskim po zawarciu małżeństwa w przypadku, gdy jej nazwisko jest „uznawanie w środowisku zawodowym i społecznym”.
Reasumując, co do zasady na podstawie art. 187 k.c. kobieta po zawarciu związku małżeńskiego przyjmuje nazwisko męża. Na podstawie pisemnego wniosku może użyć swoje nazwisko przed nazwiskiem męża. W przypadku złożenia indywidualnej skargi do Trybunału Konstytucyjnego oraz przy uzasadnieniu, że nazwisko poprzednie kobiety jest „uznawanie w środowisku zawodowym i społecznym” (przykładowo: znane nazwisko w sferze biznesowej, akademickiej), kobieta może pozostać przy nazwisko poprzednim również po zawarciu małżeństwa.
Comentarios