Wejście na rynek turecki – wyzwania celne i administracyjne dla firm logistycznych z Polski

Joanna Kuruçaylıoğlu
5 dni temu
9 minut(y) czytania

I. Otoczenie prawne i administracyjne rynku tureckiego

Turcja, mimo że nie jest członkiem Unii Europejskiej, od 1995 r. pozostaje stroną unii celnej z UE na podstawie Decyzji Rady Stowarzyszenia nr 1/95 z dnia 22 grudnia 1995 r. (Customs Union Decision 1/95). Unia celna obejmuje handel towarami przemysłowymi i przetworzonymi produktami rolnymi, ale nie obejmuje sektora usług, rolnictwa podstawowego ani zamówień publicznych.

W praktyce oznacza to brak ceł konwencjonalnych przy obrocie towarowym między Turcją a UE, lecz zachowanie pełnych procedur odpraw celnych. Każdy przewóz traktowany jest jako operacja eksportowo-importowa, a nie przewóz wewnątrzunijny. Firmy logistyczne z UE muszą zatem działać w oparciu o dwa porządki prawne:

Unijny – oparty na Kodeksie Celnym Unii (Regulation (EU) No 952/2013 – Union Customs Code) oraz jego aktach wykonawczych.
Turecki – oparty na Gümrük Kanunu (Ustawa Celna nr 4458 z 27.10.1999 r.) oraz Gümrük Yönetmeliği (Rozporządzenie Wykonawcze w sprawie Kodeksu Celnego).

Oba systemy są do siebie częściowo zharmonizowane, jednak istnieją znaczące różnice praktyczne, zwłaszcza w zakresie interpretacji przepisów, dokumentacji oraz relacji między urzędem a przedsiębiorcą.

Procedury celne

Transport do Turcji zawsze wymaga formalnej odprawy celnej, niezależnie od tego, czy towar pochodzi z terytorium UE. Wymagane dokumenty to m.in.:

T1 lub karnet TIR (na podstawie Konwencji TIR z 1975 r. – Customs Convention on the International Transport of Goods under Cover of TIR Carnets),
Świadectwo pochodzenia ATR (dla towarów objętych unią celną) lub EUR.1 (dla towarów pochodzących z krajów trzecich z preferencją taryfową),
Faktura handlowa zawierająca dane eksportera i odbiorcy,
Dokument klasyfikacji taryfowej (HS Code) – zgodny z Harmonized System Nomenclature (HSN) Światowej Organizacji Celnej (WCO).

Brak któregokolwiek z powyższych dokumentów powoduje, że urząd celny ma prawo zatrzymać towar do czasu uzupełnienia braków (art. 181 i nast. tureckiego Kodeksu Celnego).

Czas odprawy w Turcji może wahać się od kilku godzin do kilku dni – w zależności od miejsca odprawy, rodzaju towaru i doświadczenia lokalnego agenta celnego.

Warto pamiętać, że turecki system celny korzysta z platformy elektronicznej E-Gümrük (Elektronik Gümrük İşlemleri), lecz wciąż wymaga oryginałów dokumentów papierowych przy wielu procedurach (np. przy wnioskach o zwrot ceł, teminat iadesi).

2. Uprawnienia służb celnych

Tureckie służby celne dysponują bardzo szerokimi kompetencjami kontrolnymi, określonymi w art. 59–63 Gümrük Kanunu. Urzędnicy mają prawo:

żądać tłumaczeń przysięgłych dokumentów obcojęzycznych (zgodnie z rozporządzeniem Resmî Gazete z 15.02.2000),
przeprowadzać kontrole fizyczne towarów (detaylı muayene), w tym otwarcie kontenerów i pobranie próbek,
zatrzymać odprawę w przypadku rozbieżności między fakturą, kodem HS a deklaracją wartości,
wstrzymać lub unieważnić zgłoszenie, jeśli uznają, że dokumentacja jest niepełna.

W ostatnich latach obserwuje się trend w kierunku zwiększenia kontroli prewencyjnych, co jest częścią strategii Türkiye Gümrük 2030 Vizyonu – digitalizacji i wzmocnienia nadzoru nad obrotem towarowym.

3. Biurokracja i praktyka działania

Pomimo postępującej cyfryzacji administracji publicznej, turecka praktyka działania urzędów nadal charakteryzuje się wysokim poziomem formalizmu. Wiele procedur wymaga pieczęci firmowych (kaşe), podpisów notarialnych i dokumentów z apostille (zgodnie z Konwencją Haską z 1961 r.).

Różnice między regionami są znaczące: w Stambule, Izmirze czy Mersin odprawa przebiega często szybciej, natomiast w mniejszych ośrodkach (np. Gaziantep, Konya) – wymaga więcej dokumentów i dodatkowych potwierdzeń.

Z tego względu współpraca z lokalnym agentem celnym (gümrük müşaviri), tłumaczem przysięgłym i przedstawicielem prawnym jest w praktyce koniecznością, a nie wyborem. Ponadto w Turcji dużą rolę odgrywa kontakt osobisty z urzędnikiem – często jest to czynnik decydujący o szybkości obsługi sprawy.

4. Wnioski i rekomendacje

Aby zminimalizować ryzyko opóźnień, błędów formalnych i sankcji administracyjnych, zaleca się:

Znajomość tureckiego Kodeksu Celnego (4458) i jego aktów wykonawczych.
Współpracę z agentem celnym posiadającym licencję wydaną przez Ministerstwo Handlu Republiki Turcji.
Kompletność dokumentacji eksportowej – ATR, EUR.1, T1 i tłumaczenia przysięgłe.
Zabezpieczenie interesów prawnych w umowach poprzez wprowadzenie klauzul dotyczących jurysdykcji, prawa właściwego i arbitrażu (np. Istanbul Arbitration Centre – ISTAC).
Weryfikację kontrahentów w tureckim rejestrze handlowym (MERSİS).
Monitorowanie zmian legislacyjnych, w szczególności publikowanych w Resmî Gazete (Dziennik Ustaw Republiki Turcji).
Przygotowanie merytoryczne i proceduralne pozwala firmom z UE działać w Turcji w sposób bezpieczny, przewidywalny i zgodny z obowiązującymi przepisami.

II. Nowe regulacje transportowe w Turcji (obowiązujące od 30 września 2025 r.)

Z dniem 30 września 2025 r. w Turcji wchodzi w życie nowe rozporządzenie wykonawcze Ministerstwa Transportu i Infrastruktury – „Ulaştırma Yönetmeliği 2025”, wydane na podstawie Ustawy o transporcie drogowym nr 4925 (Karayolu Taşıma Kanunu) oraz Rozporządzenia Wykonawczego o przewozie towarów nr 30945 (Karayolu Taşıma Yönetmeliği).

Nowe przepisy mają na celu pełną digitalizację sektora transportowego, uszczelnienie systemu kontroli i ujednolicenie praktyk w skali całego kraju, zgodnie z założeniami strategii „Dijital Türkiye – Akıllı Lojistik 2030” (Smart Logistics 2030).

Zmiany obejmują zarówno tureckich, jak i zagranicznych przewoźników realizujących przewozy na terytorium Republiki Turcji, w tym przewozy tranzytowe i dwustronne między Turcją a krajami UE.

1. Dokumentacja i kontrole

Zgodnie z nowym rozporządzeniem, każdy przewóz musi być udokumentowany w formie cyfrowej i papierowej, przy czym system cyfrowy (e-Transport Portal) stanowi podstawowy kanał weryfikacji danych. Obowiązkowe dokumenty przewozowe obejmują:

Międzynarodowe zezwolenie EKMT (zgodne z Europejską Umową Wielostronną – CEMT Multilateral Quota System),
Zezwolenie dwustronne lub tranzytowe wydane przez tureckie Ministerstwo Transportu,
Dokument przewozowy z kodem QR – generowany automatycznie przez system e-Transport po zarejestrowaniu kursu,
Logbook kierowcy (sürücü seyir defteri) – potwierdzający przebieg trasy, czasy odpoczynku i dane pojazdu,
Karta techniczna pojazdu i numer licencji przewoźnika (U-ETDS) – zgodny z nowym standardem elektronicznej bazy danych.

Brak któregokolwiek z wymienionych dokumentów stanowi naruszenie art. 33 ust. 1 Karayolu Taşıma Kanunu i skutkuje zatrzymaniem pojazdu lub nałożeniem administracyjnej kary pieniężnej, której wysokość w 2025 r. ma wynosić od 50 000 do 250 000 TRY (w zależności od rodzaju przewozu i naruszenia).

Dodatkowo, wprowadzono obowiązek posiadania oryginałów dokumentów w kabinie pojazdu, co oznacza koniec możliwości dosyłania brakujących załączników elektronicznie po kontroli (tzw. „zero tolerance policy”).

Nowe przepisy są zgodne z zasadami Konwencji CMR (Convention on the Contract for the International Carriage of Goods by Road, Geneva 1956), której Turcja jest stroną od 1995 r., jednak idą o krok dalej, integrując elementy cyfrowej identyfikacji transportu.

2. System kontroli i zakaz kabotażu

System nadzoru transportu w Turcji przeszedł istotną transformację. Każdy przewóz, niezależnie od jego charakteru (import, eksport, tranzyt), musi być rejestrowany w centralnym systemie cyfrowym z przypisanym kodem QR i identyfikatorem U-ETDS (Ulaştırma Elektronik Takip ve Denetim Sistemi).

Nowy system umożliwia władzom celnym i drogowym:

śledzenie trasy przewozu w czasie rzeczywistym,
automatyczne powiązanie danych z urządzeń GPS pojazdu,
natychmiastową weryfikację statusu zezwoleń i certyfikatów EKMT,
kontrolę danych kierowców, pojazdów i ładunków w ramach współdzielonej bazy między Ministerstwem Handlu, Transportu i Finansów.

Wprowadzono również pełny zakaz kabotażu (kabotaj yasağı) dla przewoźników zagranicznych – czyli wykonywania przewozów krajowych na terytorium Turcji przez podmiot spoza kraju. Zgodnie z art. 36 ust. 3 Karayolu Taşıma Kanunu, naruszenie tego zakazu skutkuje:

cofnięciem licencji przewoźnika,
nałożeniem kary administracyjnej do 500 000 TRY,
oraz możliwością zatrzymania ładunku i pojazdu do czasu uregulowania sprawy.

Władze tureckie uzasadniają ten zakaz ochroną krajowego rynku przewozowego i przeciwdziałaniem nieuczciwej konkurencji. Jednocześnie system kontroli umożliwia ścisłe powiązanie danych o przewozach międzynarodowych z danymi z systemu celnego e-Gümrük.

3. Przygotowanie firm z UE

Dostosowanie się do nowych przepisów wymaga od firm z Unii Europejskiej nie tylko aktualizacji dokumentacji, ale również reorganizacji procesów operacyjnych i technicznych. Rekomendowane działania obejmują:

Szkolenia kierowców i spedytorów w zakresie nowych procedur, korzystania z platform cyfrowych i prawidłowego wypełniania logbooków.
Aktualizację systemów IT i oprogramowania logistycznego, tak aby obsługiwały wymianę danych w formacie U-ETDS i QR.
Współpracę z lokalnymi agentami celnymi i doradcami prawnymi, w celu bieżącej analizy zmian prawnych oraz pomocy w rejestracji w systemach tureckich.
Dostosowanie umów przewozowych i ubezpieczeniowych (CMR, EKMT) do nowych realiów – z klauzulami odpowiedzialności za braki dokumentacyjne.
Stały monitoring zmian w Resmî Gazete oraz komunikatów Ministerstwa Transportu (Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı).

Choć nowe przepisy wprowadzają wysokie wymagania formalne, to dla przygotowanych firm stanowią szansę na uzyskanie przewagi konkurencyjnej dzięki transparentności, cyfrowemu śledzeniu i uproszczeniu części procesów administracyjnych.

Nowe regulacje transportowe w Turcji oznaczają przejście do ery pełnej cyfryzacji logistyki, w której dane przewozowe, celne i techniczne będą zintegrowane w jednym systemie państwowym.

Dla europejskich przewoźników oznacza to konieczność inwestycji w szkolenia, oprogramowanie i lokalne partnerstwa, ale jednocześnie – otwarcie się na bardziej efektywny, nowoczesny i przejrzysty rynek transportowy Turcji.

III. Jak skutecznie wejść na rynek turecki – aspekty praktyczne i rekomendacje

Turcja pozostaje jednym z najbardziej dynamicznych rynków w regionie Eurazji — łączącym gospodarczo Europę, Bliski Wschód i Azję Środkową. Według danych Tureckiego Instytutu Statystycznego (TÜİK) oraz OECD, kraj ten utrzymuje stabilny wzrost gospodarczy, silny sektor logistyczny i korzystne położenie tranzytowe.

Jednocześnie Turcja charakteryzuje się złożonym systemem administracyjnym, w którym sukces przedsiębiorstwa zależy nie tylko od znajomości przepisów, lecz także od zdolności poruszania się w lokalnych realiach – formalnych i kulturowych.

Dla firm z Unii Europejskiej kluczowe znaczenie ma posiadanie lokalnego przedstawiciela, adresu korespondencyjnego oraz pełnomocnika prawnego zarejestrowanego w Turcji. To warunek efektywnego działania i pełnego uznania przed instytucjami administracyjnymi, podatkowymi i sądowymi.

1. Forma obecności

Wybór formy prawnej działalności w Turcji jest pierwszym strategicznym krokiem dla firm zagranicznych. Możliwe są trzy podstawowe formy obecności gospodarczej:

Przedstawicielstwo (Temsilcilik) – nieposiadające osobowości prawnej, przeznaczone głównie do działań promocyjnych i kontaktowych. Nie może prowadzić działalności dochodowej ani wystawiać faktur. Podstawa prawna: art. 40 ust. 1 Türk Ticaret Kanunu (TTK) nr 6102.
Oddział (Şube) – stanowi formalne przedłużenie przedsiębiorstwa zagranicznego, zarejestrowane w tureckim rejestrze handlowym (Ticaret Sicili). Oddział może prowadzić działalność operacyjną, zawierać umowy, a jego dochody podlegają opodatkowaniu w Turcji. Wymaga uzyskania:
- numeru podatkowego (Vergi Kimlik Numarası – VKN),
- konta bankowego w banku tureckim,
- rejestracji w systemie e-fatury (e-Fatura). Podstawa prawna: art. 40–45 TTK; art. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (Kurumlar Vergisi Kanunu nr 5520).
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością – Limited Şirketi (Ltd. Şti.) – najbardziej rekomendowana forma działalności dla firm z UE. Minimalny kapitał zakładowy wynosi 50 000 TRY, a spółka może być założona nawet przez jednego wspólnika (art. 573–644 TTK). Daje pełne możliwości gospodarcze: wystawianie faktur, zatrudnianie personelu, import/eksport, posiadanie nieruchomości i uczestnictwo w przetargach publicznych.

Zarejestrowanie spółki Ltd. otwiera drogę do:

uzyskania numeru VKN,
rejestracji w systemach MERSİS i e-Devlet,
otwarcia konta bankowego w walutach TRY, EUR, USD,
podpisywania kontraktów w języku tureckim z pełną mocą prawną.

Z punktu widzenia firm logistycznych i spedycyjnych, obecność w formie spółki Ltd. jest najbardziej efektywnym rozwiązaniem – pozwala na uzyskanie lokalnych licencji transportowych i uproszczoną odprawę celną (Yetkilendirilmiş Yükümlü Statüsü – AEO).

2. Ryzyka administracyjne i różnice kulturowe

Turecki system administracyjny, mimo postępującej cyfryzacji, zachowuje silne elementy formalizmu i hierarchiczności. Biurokracja, różnice regionalne oraz tempo procedur mogą znacznie się różnić między poszczególnymi miastami. Na przykład w Stambule lub Izmirze proces rejestracji spółki może trwać 3–5 dni, podczas gdy w mniejszych ośrodkach – nawet 2–3 tygodnie.

Cechy charakterystyczne rynku:

Wysoka rola osobistych relacji (ilişki) – decyzje administracyjne i biznesowe często zapadają po bezpośrednich rozmowach, a nie w formalnej korespondencji e-mailowej.
Znaczenie zaufania (güven) – relacje budowane są stopniowo i oparte na wiarygodności partnera.
Kultura negocjacyjna – elastyczna, ale wymagająca cierpliwości i dyplomacji.
Znaczenie języka – w urzędach i sądach obowiązuje wyłącznie język turecki; tłumaczenia przysięgłe są obligatoryjne w każdej sprawie formalnej (zgodnie z Yeminli Tercümanlık Yönetmeliği).

Dodatkowo, w praktyce administracyjnej występują różnice między teorią a praktyką prawa – to, co wynika z przepisów, często wymaga uzupełnienia osobistymi kontaktami i rekomendacjami.

W kontekście firm z UE szczególne znaczenie ma również różnica w kulturze kontraktowej: w Turcji wiele spraw ustala się ustnie, a formalne umowy są zawierane dopiero po osiągnięciu zaufania biznesowego.

3. Rekomendacje i najlepsze praktyki

Aby skutecznie wejść na rynek turecki i zminimalizować ryzyka prawne i operacyjne, warto zastosować następujące praktyczne rozwiązania:

Współpraca z lokalnym agentem celnym, prawnym i podatkowym. Rejestracja w Turcji i późniejsze prowadzenie działalności wymaga znajomości lokalnych procedur; agent z licencją Gümrük Müşaviri lub Yeminli Mali Müşavir (biegły doradca podatkowy) ułatwi wszystkie formalności
Tłumaczenia i kompletność dokumentacji. Każdy dokument obcojęzyczny (umowa, pełnomocnictwo, statut spółki) musi zostać przetłumaczony przez tłumacza przysięgłego i poświadczony notarialnie lub apostille – zgodnie z Konwencją Haską z 1961 r.
Kontrakty z jasną jurysdykcją i ubezpieczeniem. Warto określać w umowach klauzule jurysdykcyjne (np. sąd w Stambule) lub arbitrażowe (np. Istanbul Arbitration Centre – ISTAC), a także precyzyjnie regulować kwestie odpowiedzialności transportowej (zgodnie z CMR Convention i Turkish Commercial Code).
Szkolenie zespołów operacyjnych. Kierowcy, spedytorzy i menedżerowie powinni znać podstawowe przepisy tureckie dotyczące przewozów, systemów cyfrowych (e-Gümrük, e-Transport, QR, U-ETDS) i zasad podatkowych (VAT, CIT).
Budowanie relacji i reputacji. Zaufanie i reputacja firmy w Turcji są często ważniejsze niż oferta cenowa. Warto inwestować w długofalowe partnerstwa, uczestnictwo w lokalnych izbach gospodarczych (Ticaret Odası) oraz wydarzeniach branżowych.

IV. Podsumowanie

Skuteczne wejście na rynek turecki wymaga strategicznego planowania, znajomości lokalnych regulacji oraz otwartości na inny model prowadzenia biznesu. Turcja, mimo złożonej biurokracji, oferuje ogromne możliwości dla przedsiębiorstw z sektora logistyki, transportu i handlu międzynarodowego – pod warunkiem, że podejdą one do ekspansji profesjonalnie, z lokalnym wsparciem i świadomością kulturową.

Dla przygotowanych firm Turcja nie jest rynkiem trudnym – jest rynkiem wymagającym, ale niezwykle perspektywicznym.

Firmy zainteresowane wejściem na rynek turecki, zarówno poprzez lokalne struktury (oddział, spółka Ltd.), jak i działalność w ramach stref wolnocłowych (Free Zones), zachęcam do kontaktu z JK Law & Consulting.

Zespół naszej kancelarii od lat wspiera przedsiębiorców z sektora transportu, logistyki i handlu międzynarodowego w zakresie:

-zakładania i rejestracji firm w Turcji,
- uzyskiwania licencji transportowych i zezwoleń ECMT,
- obsługi prawno-celnej działalności w strefach wolnocłowych,
- zgodności z przepisami tureckimi i unijnymi w transporcie drogowym.

#Transport #Logistyka #TSL #PrawoTransportowe #TransLogisticaPoland #TruckBiznes #JKLawConsulting #Turcja #TurkeyBusiness #FreeZone #StrefaWolnoclowa #Cło #Eksport #Import #Spedycja #MiędzynarodowyTransport #UE #ECMT #Tachograf #Compliance #LogisticsLaw #InternationalTrade #SupplyChain #BiznesMiędzynarodowy #TradeCompliance #AEO #CMR #TIR #UETDS #MobilityPackage #TransportLaw #FreightForwarding

I. Otoczenie prawne i administracyjne rynku tureckiego

Unijny – oparty na Kodeksie Celnym Unii (Regulation (EU) No 952/2013 – Union Customs Code) oraz jego aktach wykonawczych.

Turecki – oparty na Gümrük Kanunu (Ustawa Celna nr 4458 z 27.10.1999 r.) oraz Gümrük Yönetmeliği (Rozporządzenie Wykonawcze w sprawie Kodeksu Celnego).

Oba systemy są do siebie częściowo zharmonizowane, jednak istnieją znaczące różnice praktyczne, zwłaszcza w zakresie interpretacji przepisów, dokumentacji oraz relacji między urzędem a przedsiębiorcą.

Procedury celne

Transport do Turcji zawsze wymaga formalnej odprawy celnej, niezależnie od tego, czy towar pochodzi z terytorium UE. Wymagane dokumenty to m.in.:

T1 lub karnet TIR (na podstawie Konwencji TIR z 1975 r. – Customs Convention on the International Transport of Goods under Cover of TIR Carnets),

Świadectwo pochodzenia ATR (dla towarów objętych unią celną) lub EUR.1 (dla towarów pochodzących z krajów trzecich z preferencją taryfową),

Faktura handlowa zawierająca dane eksportera i odbiorcy,

Dokument klasyfikacji taryfowej (HS Code) – zgodny z Harmonized System Nomenclature (HSN) Światowej Organizacji Celnej (WCO).

Brak któregokolwiek z powyższych dokumentów powoduje, że urząd celny ma prawo zatrzymać towar do czasu uzupełnienia braków (art. 181 i nast. tureckiego Kodeksu Celnego).

Czas odprawy w Turcji może wahać się od kilku godzin do kilku dni – w zależności od miejsca odprawy, rodzaju towaru i doświadczenia lokalnego agenta celnego.

Warto pamiętać, że turecki system celny korzysta z platformy elektronicznej E-Gümrük (Elektronik Gümrük İşlemleri), lecz wciąż wymaga oryginałów dokumentów papierowych przy wielu procedurach (np. przy wnioskach o zwrot ceł, teminat iadesi).

2. Uprawnienia służb celnych

Tureckie służby celne dysponują bardzo szerokimi kompetencjami kontrolnymi, określonymi w art. 59–63 Gümrük Kanunu. Urzędnicy mają prawo:

żądać tłumaczeń przysięgłych dokumentów obcojęzycznych (zgodnie z rozporządzeniem Resmî Gazete z 15.02.2000),

przeprowadzać kontrole fizyczne towarów (detaylı muayene), w tym otwarcie kontenerów i pobranie próbek,

zatrzymać odprawę w przypadku rozbieżności między fakturą, kodem HS a deklaracją wartości,

wstrzymać lub unieważnić zgłoszenie, jeśli uznają, że dokumentacja jest niepełna.

W ostatnich latach obserwuje się trend w kierunku zwiększenia kontroli prewencyjnych, co jest częścią strategii Türkiye Gümrük 2030 Vizyonu – digitalizacji i wzmocnienia nadzoru nad obrotem towarowym.

3. Biurokracja i praktyka działania

Pomimo postępującej cyfryzacji administracji publicznej, turecka praktyka działania urzędów nadal charakteryzuje się wysokim poziomem formalizmu. Wiele procedur wymaga pieczęci firmowych (kaşe), podpisów notarialnych i dokumentów z apostille (zgodnie z Konwencją Haską z 1961 r.).

Różnice między regionami są znaczące: w Stambule, Izmirze czy Mersin odprawa przebiega często szybciej, natomiast w mniejszych ośrodkach (np. Gaziantep, Konya) – wymaga więcej dokumentów i dodatkowych potwierdzeń.

4. Wnioski i rekomendacje

Aby zminimalizować ryzyko opóźnień, błędów formalnych i sankcji administracyjnych, zaleca się:

Znajomość tureckiego Kodeksu Celnego (4458) i jego aktów wykonawczych.

Współpracę z agentem celnym posiadającym licencję wydaną przez Ministerstwo Handlu Republiki Turcji.

Kompletność dokumentacji eksportowej – ATR, EUR.1, T1 i tłumaczenia przysięgłe.

Zabezpieczenie interesów prawnych w umowach poprzez wprowadzenie klauzul dotyczących jurysdykcji, prawa właściwego i arbitrażu (np. Istanbul Arbitration Centre – ISTAC).

Weryfikację kontrahentów w tureckim rejestrze handlowym (MERSİS).

Monitorowanie zmian legislacyjnych, w szczególności publikowanych w Resmî Gazete (Dziennik Ustaw Republiki Turcji).

Przygotowanie merytoryczne i proceduralne pozwala firmom z UE działać w Turcji w sposób bezpieczny, przewidywalny i zgodny z obowiązującymi przepisami.

II. Nowe regulacje transportowe w Turcji (obowiązujące od 30 września 2025 r.)

Nowe przepisy mają na celu pełną digitalizację sektora transportowego, uszczelnienie systemu kontroli i ujednolicenie praktyk w skali całego kraju, zgodnie z założeniami strategii „Dijital Türkiye – Akıllı Lojistik 2030” (Smart Logistics 2030).

Zmiany obejmują zarówno tureckich, jak i zagranicznych przewoźników realizujących przewozy na terytorium Republiki Turcji, w tym przewozy tranzytowe i dwustronne między Turcją a krajami UE.

1. Dokumentacja i kontrole

Zgodnie z nowym rozporządzeniem, każdy przewóz musi być udokumentowany w formie cyfrowej i papierowej, przy czym system cyfrowy (e-Transport Portal) stanowi podstawowy kanał weryfikacji danych. Obowiązkowe dokumenty przewozowe obejmują:

Międzynarodowe zezwolenie EKMT (zgodne z Europejską Umową Wielostronną – CEMT Multilateral Quota System),

Zezwolenie dwustronne lub tranzytowe wydane przez tureckie Ministerstwo Transportu,

Dokument przewozowy z kodem QR – generowany automatycznie przez system e-Transport po zarejestrowaniu kursu,

Logbook kierowcy (sürücü seyir defteri) – potwierdzający przebieg trasy, czasy odpoczynku i dane pojazdu,

Karta techniczna pojazdu i numer licencji przewoźnika (U-ETDS) – zgodny z nowym standardem elektronicznej bazy danych.

Dodatkowo, wprowadzono obowiązek posiadania oryginałów dokumentów w kabinie pojazdu, co oznacza koniec możliwości dosyłania brakujących załączników elektronicznie po kontroli (tzw. „zero tolerance policy”).

Nowe przepisy są zgodne z zasadami Konwencji CMR (Convention on the Contract for the International Carriage of Goods by Road, Geneva 1956), której Turcja jest stroną od 1995 r., jednak idą o krok dalej, integrując elementy cyfrowej identyfikacji transportu.

2. System kontroli i zakaz kabotażu

Nowy system umożliwia władzom celnym i drogowym:

śledzenie trasy przewozu w czasie rzeczywistym,

automatyczne powiązanie danych z urządzeń GPS pojazdu,

natychmiastową weryfikację statusu zezwoleń i certyfikatów EKMT,

kontrolę danych kierowców, pojazdów i ładunków w ramach współdzielonej bazy między Ministerstwem Handlu, Transportu i Finansów.

Wprowadzono również pełny zakaz kabotażu (kabotaj yasağı) dla przewoźników zagranicznych – czyli wykonywania przewozów krajowych na terytorium Turcji przez podmiot spoza kraju. Zgodnie z art. 36 ust. 3 Karayolu Taşıma Kanunu, naruszenie tego zakazu skutkuje:

cofnięciem licencji przewoźnika,

nałożeniem kary administracyjnej do 500 000 TRY,

oraz możliwością zatrzymania ładunku i pojazdu do czasu uregulowania sprawy.

Władze tureckie uzasadniają ten zakaz ochroną krajowego rynku przewozowego i przeciwdziałaniem nieuczciwej konkurencji. Jednocześnie system kontroli umożliwia ścisłe powiązanie danych o przewozach międzynarodowych z danymi z systemu celnego e-Gümrük.

3. Przygotowanie firm z UE

Dostosowanie się do nowych przepisów wymaga od firm z Unii Europejskiej nie tylko aktualizacji dokumentacji, ale również reorganizacji procesów operacyjnych i technicznych. Rekomendowane działania obejmują:

Szkolenia kierowców i spedytorów w zakresie nowych procedur, korzystania z platform cyfrowych i prawidłowego wypełniania logbooków.

Aktualizację systemów IT i oprogramowania logistycznego, tak aby obsługiwały wymianę danych w formacie U-ETDS i QR.

Współpracę z lokalnymi agentami celnymi i doradcami prawnymi, w celu bieżącej analizy zmian prawnych oraz pomocy w rejestracji w systemach tureckich.

Dostosowanie umów przewozowych i ubezpieczeniowych (CMR, EKMT) do nowych realiów – z klauzulami odpowiedzialności za braki dokumentacyjne.

Stały monitoring zmian w Resmî Gazete oraz komunikatów Ministerstwa Transportu (Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı).

Choć nowe przepisy wprowadzają wysokie wymagania formalne, to dla przygotowanych firm stanowią szansę na uzyskanie przewagi konkurencyjnej dzięki transparentności, cyfrowemu śledzeniu i uproszczeniu części procesów administracyjnych.

Nowe regulacje transportowe w Turcji oznaczają przejście do ery pełnej cyfryzacji logistyki, w której dane przewozowe, celne i techniczne będą zintegrowane w jednym systemie państwowym.

Dla europejskich przewoźników oznacza to konieczność inwestycji w szkolenia, oprogramowanie i lokalne partnerstwa, ale jednocześnie – otwarcie się na bardziej efektywny, nowoczesny i przejrzysty rynek transportowy Turcji.

III. Jak skutecznie wejść na rynek turecki – aspekty praktyczne i rekomendacje

Jednocześnie Turcja charakteryzuje się złożonym systemem administracyjnym, w którym sukces przedsiębiorstwa zależy nie tylko od znajomości przepisów, lecz także od zdolności poruszania się w lokalnych realiach – formalnych i kulturowych.

Dla firm z Unii Europejskiej kluczowe znaczenie ma posiadanie lokalnego przedstawiciela, adresu korespondencyjnego oraz pełnomocnika prawnego zarejestrowanego w Turcji. To warunek efektywnego działania i pełnego uznania przed instytucjami administracyjnymi, podatkowymi i sądowymi.

1. Forma obecności

Wybór formy prawnej działalności w Turcji jest pierwszym strategicznym krokiem dla firm zagranicznych. Możliwe są trzy podstawowe formy obecności gospodarczej:

Przedstawicielstwo (Temsilcilik) – nieposiadające osobowości prawnej, przeznaczone głównie do działań promocyjnych i kontaktowych. Nie może prowadzić działalności dochodowej ani wystawiać faktur. Podstawa prawna: art. 40 ust. 1 Türk Ticaret Kanunu (TTK) nr 6102.

Oddział (Şube) – stanowi formalne przedłużenie przedsiębiorstwa zagranicznego, zarejestrowane w tureckim rejestrze handlowym (Ticaret Sicili). Oddział może prowadzić działalność operacyjną, zawierać umowy, a jego dochody podlegają opodatkowaniu w Turcji. Wymaga uzyskania:

numeru podatkowego (Vergi Kimlik Numarası – VKN),

konta bankowego w banku tureckim,

rejestracji w systemie e-fatury (e-Fatura). Podstawa prawna: art. 40–45 TTK; art. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (Kurumlar Vergisi Kanunu nr 5520).

Zarejestrowanie spółki Ltd. otwiera drogę do:

uzyskania numeru VKN,

rejestracji w systemach MERSİS i e-Devlet,

otwarcia konta bankowego w walutach TRY, EUR, USD,

podpisywania kontraktów w języku tureckim z pełną mocą prawną.